Alles over zwangerschapskwaaltjes

Je bent zwanger en, als je pech hebt, komt daar een hele verzameling aan kwaaltjes bij kijken. In dit artikel vind je de meest voorkomende zwangerschapssymptomen, wat je ertegen kunt doen en bij welke klachten je beter de verloskundige kunt bellen. Als je zwanger bent van meer dan één kindje, maak je meer hormonen aan en heb je vaak meer klachten.

Moeheid

Moeheid is, samen met gespannen borsten en misselijkheid, één van de eerste tekenen dat je zwanger bent. Gapen tijdens meetings, in slaap vallen op de bank of het gevoel hebben dat je je door de dag heen moet slepen: het hoort er allemaal bij. In het eerste trimester heb je deze zwangerschapssymptomen te danken aan de stijging van hormonen. In dit geval is progesteron de boosdoener. Daarnaast is je lichaam van een enkele cel een hele baby aan het laten groeien: dat vraagt behoorlijk wat energie. Logisch dus dat er minder voor jou overblijft.

Kan ik iets doen tegen moeheid tijdens de zwangerschap?

Je kunt het helaas niet voorkomen. Bijna alle vrouwen (95%) voelen zich in het eerste trimester ontzettend moe. Het enige wat je kunt doen, is je agenda erop aanpassen. Even geen avondjes weg en wat vaker afspreken met je bank of bed. Accepteer dat het er nu eenmaal even bij hoort en wees lief voor jezelf. Eet gezond en gevarieerd en put jezelf niet extra uit omdat je zo graag alles wil blijven doen. Waarschijnlijk ben je na week 12 veel minder moe en heb je weer fut voor leuke dingen. Als je moeheid komt door een tekort aan ijzer, dan toont het eerste bloedonderzoek dat plaatsvindt rond week 10, dat aan.

Vaginale afscheiding

Ben je een tijdje niet meer ongesteld, loop je nog met inlegkruisjes en maandverband rond. Vaginale afscheiding is een bekende kwaal tijdens de zwangerschap. Het wordt veroorzaakt door je hormonen, specifieker door het hormoon oestrogeen. Oestrogeen zorgt ervoor dat het gebied rond je bekken beter doorbloedt wordt en hierdoor maken de slijmvliezen van je vagina meer wit slijm aan. Het is eigenlijk een handig trucje van Moeder Natuur om infecties, in ieder geval via die ingang, buiten de deur te houden. De afscheiding is doorzichtig tot wit, waterig en het kan behoorlijk veel zijn. Meestal is het geurloos, maar een licht zure geur kan ook. Verandert je afscheiding van geur, kleur of hoeveelheid, meld dit dan even bij je verloskundige. Dat vindt ze echt niet vreemd. Zij wil dit graag weten omdat het een teken kan zijn van een vaginale infectie. Ga niet zelf aan de slag met middeltjes hiervoor. Ben je al wat verder in je zwangerschap en lek je doorlopend een meer heldere, waterige substantie dan kan dat vruchtwater zijn. Als je dat vermoedt, is het belangrijk dat je je verloskundige dat meteen laat weten. Zij kan vrij snel vaststellen of je vliezen gebroken zijn of dat het toch afscheiding is.

Wat kan ik doen tegen vaginale afscheiding tijdens de zwangerschap?

Helaas, vaginale afscheiding tijdens je zwangerschap is compleet normaal. Je kunt hoogstens inlegkruisjes dragen als dat nodig is of menstruatie-ondergoed. Gebruik in ieder geval geen vaginale doucheproducten, deze verstoren de normale balans van bacteriën en verhogen de kans op een infectie. Gebruik geen tampons en als je vagina geïrriteerd is, vermijd dan zoveel mogelijk synthetisch ondergoed, panty’s of strakke legging. 

Lage rugpijn/bekkenpijn

Het is heel normaal als je tijdens de zwangerschap last krijgt van je bekken of pijn hebt in je onderrug. Door de hormonen worden de spieren en ligamenten in het bekkengebied zachter, waardoor je bekken minder stabiel wordt. Onbewust pas je hierop je houding aan, en belast je je onderrug en bekken meer. Het gewicht van de baarmoeder en de foetus neemt natuurlijk ook toe tijdens je zwangerschap dus ook zo belast je je bekken, onderrug, maar ook je billen en heupen meer. Je lichaam moet zich nogal aanpassen door de groeiende baby in je buik.\

Wat kan ik doen aan bekkenpijn of rugpijn tijdens de zwangerschap?
Gelukkig zijn er wel een aantal dingen die je kunt doen om de pijn te verminderen. Goed naar je lichaam luisteren en niet te veel te doen, is daarvan het belangrijkste. Til geen zware dingen meer en neem regelmatig rust. Daarnaast kun je ook gebruik maken van hulpmiddelen, zoals een zwangerschapsband, ook wel buikband genoemd, om de druk op je bekken te verminderen.

Ook kun je oefeningen doen om de spieren rondom je bekken te versterken en soepel te houden. Zoals het spannen van je bilspieren en het maken van kleine cirkelachtige bewegingen met je heupen, dit kan bijvoorbeeld op een grote yoga bal. Maar ook gewoon zitten op zo’n bal kan al ontspanning brengen in je bekken en onderrug.

Voorkomen kun je bekkenpijn niet, maar je kunt het wel verminderen door een goede houding aan te nemen tijdens het zitten en staan. Probeer niet met gekruiste benen te zitten en verdeel je gewicht gelijkmatig over beide voeten als je staat. Hoewel bekkenpijn tijdens de zwangerschap heel normaal is, heeft het zeker zin het te bespreken met je verloskundige. Zij kan je meer advies geven en eventueel doorverwijzen naar een (bekken)fysiotherapeut. Het is zonde om met pijn door te lopen die wellicht met wat hulpmiddelen of oefeningen af kan nemen.

Duizelingen, flauwvallen

Wanneer je snel opstaat, een onverwachte beweging maakt of na inspanning, kan het zijn dat je je duizelig voelt. Duizelingen zijn een heel normale klacht tijdens de zwangerschap, maar je kunt er behoorlijk van schrikken. Doordat er ook bloed naar de baby gaat, kan het zijn dat je lichaam deze extra bloedproductie even niet bij kan benen. Er is dan tijdelijk te weinig toevoer van zuurstofrijk bloed naar je hersenen. Ook een lage bloeddruk kan ervoor zorgen dat je duizelig bent of je het gevoel geven dat je flauwvalt.

Kan ik iets doen tegen duizelingen tijdens de zwangerschap?

Sta langzaam op wanneer je ligt of zit, zodat je lichaam tijd heeft zich aan te passen aan de veranderende bloeddruk, drink genoeg (water) en eet regelmatig om schommelingen in je bloedsuikerspiegel te voorkomen.

Wanneer je duizeligheid voelt opkomen, kun je het beste op je linkerzij gaan liggen. De bloedtoevoer naar je hersenen neemt dan toe, waardoor je je snel beter voelt. Zorg ook dat je omgeving dit weet, mocht je flauwvallen. Is liggen geen optie, ga dan zitten met je hoofd tussen je knieën en focus je op een rustige, diepe ademhaling. Heb je regelmatig last van duizeligheid, bespreek dit dan met je verloskundige. Zij kan beoordelen of er een andere onderliggende medische oorzaak is.

Gespannen, pijnlijke borsten

Oestrogeen en progesteron, daar heb je ze weer: ze zorgen ervoor dat je al vanaf 1 à 2 weken na de bevruchting gevoelige, gespannen borsten kunt krijgen. Pijnlijke borsten zijn één van de eerste symptomen van de zwangerschap. Omdat de klieren in je borsten opzwellen, zullen ze ook zwaarder aanvoelen. Je kunt een soort prikkend gevoel in je tepels krijgen of het idee hebben dat je borsten strak in hun jasje zitten. Meestal verdwijnt de gevoeligheid na het eerste trimester, maar tijdens je hele zwangerschap zullen je borsten gezellig ‘meezwangeren’. Ze groeien, soms wel een cupmaat in een paar weken tijd, de tepels veranderen van grootte en kleur, er kunnen blauwe aderen in verschijnen en in het derde trimester kan er af en toe al een druppel melk uitkomen.

Kan ik iets doen bij gevoelige borsten?

Voorkomen kun je het niet, maar je kunt het de dames wel gemakkelijk maken. Door op thuiswerkdagen geen bh te dragen, bijvoorbeeld. Of, op dagen dat je wel de deur uit moet, een goede ondersteunende bh te dragen. Het is even uittesten wat je fijn vindt; veel vrouwen geven de voorkeur aan bh’s zonder beugel, bijvoorbeeld een sport-bh. Ga je nieuwe bh’s inslaan, dan kun je het beste letten op zachte, katoenen stoffen zonder naden bij de tepel die kunnen irriteren. Er bestaan speciale zwangerschapsbh’s zonder beugel, die ondersteuning bieden en deze groeien wat langer mee. Als je borstvoeding wilt gaan geven, kun je vanaf halverwege je zwangerschap overstappen op voedingsbh’s. Deze zijn net zo comfortabel als zwangerschapsbh’s, alleen heb je hier na de bevalling ook nog wat aan, doordat je de borst er gemakkelijk uit kunt halen voor een voeding.

Misselijk

Misselijkheid is een van de bekendste zwangerschapskwalen. Meestal rond de 4^e of vijfde week van je zwangerschap voel je je voor het eerst misselijk, al heeft niet iedere vrouw er last van. In de meeste gevallen wordt het minder in het tweede trimester, ongeveer in week 14. Ochtendmisselijkheid is het bekendst, maar misselijkheid kan op elk moment van de dag opkomen. Of als je pech hebt: de hele dag blijven. De één heeft vooral last van een misselijk gevoel, de ander trekt bepaalde geuren niet meer en weer een ander moet vaak overgeven en kan bijna geen eten binnenhouden. Je kunt je afvragen of er genoeg voedingsstoffen binnen blijven voor je kindje om te groeien. Vooral in het eerste trimester hoef je je daar geen zorgen over te maken, je lichaam zorgt dat er genoeg voedingsstoffen naar de baby gaan. Moet je echt na elke maaltijd of tussendoortje overgeven? Meld dit dan bij de verloskundige, zij kan de groei van je kindje in de gaten houden. Geef je in het tweede trimester nog steeds veel over, dan is het ook belangrijk dat je verloskundige dit weet en jou en je kindje goed kan monitoren.

Kan ik iets doen tegen zwangerschapsmisselijkheid?

Helaas is misselijkheid vaak part of the deal als je zwanger bent. Het hoort erbij en neemt vanzelf weer af. Wel zijn er wat tips die de misselijkheid wat dragelijker maken. Ben je vooral ’s ochtends misselijk, gun jezelf dan de tijd om op te staan. Leg alvast een cracker op je nachtkastje als je gaat slapen en eet die ’s ochtends in bed rustig op. Ook een slokje water voordat je uit bed stapt, kan helpen. Je kunt vaker op een dag eten en dan kleinere porties dan normaal. Er zijn vrouwen die zweren bij een bakje vanillevla als ze misselijkheid voelen opkomen. Gember eten of gemberthee drinken is ook een veelgehoord advies. Hoe hard je lichaam misschien ook snakt naar vet eten, is dat nu minder verstandig. Neem genoeg rust, vermoeidheid kan de misselijkheid versterken. Er bestaat medicatie tegen misselijkheid, overleg met je verloskundige of dit voor jou een optie is.

Er zijn vrouwen die extreme zwangerschapsmisselijkheid ervaren, dit wordt HG genoemd. Bij HG is de misselijkheid en het overgeven zo ernstig dat je amper voeding of vocht binnenhoudt. Neem contact op met je verloskundige of huisarts in één van de volgende gevallen: als je afvalt, weinig plast (2 tot 4 keer per dag), je urine donkergeel is, je voor week 14 niet of nauwelijks moest overgeven, maar daarna wel, als je je verward voelt of je zorgen maakt.

Veel plassen

Zo rond de zesde week van je zwangerschap ga je steeds vaker richting het toilet. Vaker plassen is één van de eerste symptomen waaraan je kunt merken dat je zwanger bent. Door hormonale veranderingen stroomt het bloed sneller door je nieren, waardoor je blaas zich vaker vult. Ook heb je meer bloed en daardoor ook meer vocht in je bloedsomloop, wat via de nieren en uiteindelijk de blaas weer afgevoerd wordt. Je baarmoeder groeit het eerste trimester tegen je blaas aan, die daardoor druk voelt met als gevolg weer een extra bezoekje aan de wc. Na het eerste trimester groeit je baarmoeder meer naar boven, maar aan het eind van je zwangerschap zit je buik zo vol met baby dat deze ook op de blaas drukt. Kun ik iets doen tegen het vele plassen tijdens de zwangerschap? Helaas, ook dit krijg je ‘cadeau’ bij je zwangerschap. Minder drinken is geen oplossing, het is juist nu belangrijk dat je voldoende blijft drinken, zo’n anderhalf à twee liter per dag. Je kunt wel opletten wát je drinkt: cafeïne zorgt ervoor dat je vaker moet plassen. Het kan helpen om een uur voordat je gaat slapen niets meer te drinken, dan hoef je er in ieder geval ’s nachts waarschijnlijk niet uit om te plassen.

Buiten adem

Even de trap op: waarom sta je daar nu ineens bij te hijgen? Als je hoogzwanger bent, snap je het nog, maar zelfs vroeg in de zwangerschap kun je al regelmatig buiten adem zijn. Soms gewoon van het praten. In de eerste paar maanden van de zwangerschap werkt je lichaam hard om zich aan te passen aan de groeiende foetus en de verhoogde zuurstofbehoefte die daarbij hoort. Om ervoor te zorgen dat er voldoende zuurstof naar de baby gaat, produceert je lichaam meer rode bloedcellen en verhoogt het je hartslag. Dit kan er ook voor zorgen dat je sneller buiten adem bent dan normaal. Ben je in het tweede of derde trimester en heb je last van kortademigheid? Dan is het waarschijnlijk dat je longen minder ruimte hebben door het groeien van de baby en je baarmoeder.

Wat kan ik doen als ik kortademig ben tijdens de zwangerschap?

Doe rustiger aan, pas je tempo aan. Vaak is het niet erg als je een paar seconden later bovenaan de trap bent. Probeer in ieder geval niet sneller te ademen met het idee dat je dan meer lucht binnenkrijgt. Kans bestaat dat je dan juist gaat hyperventileren. De truc is om je adem naar je buik te laten zakken en niet te hoog in je ademhaling te zitten. Dat doe je als volgt: plaats je ene hand op je hart en de andere op je buik. Adem in via je bovenste hand en adem uit naar je buik toe.

Niet kunnen slapen

‘Geniet maar van je slaap, nu kan het nog!’ krijg je misschien als goedbedoeld advies. Helaas komt die tip vaak al te laat, want slapen…dat lukt steeds minder goed in die negen maanden. Ironisch wel: je bent moeier dan ooit, wil uitgerust aan de bevalling beginnen en inderdaad nog even bijslapen voor je straks elke nacht aan de bak moet: en juíst nu lukt slapen niet. Dat is behoorlijk frustrerend. En die frustratie, ja die helpt dan ook weer niet mee om in slaap te vallen. In het eerste trimester is het je hormonenhuishouding die je wakker houdt. Je slaapcyclus verandert tijdens je zwangerschap en je Remslaap wordt korter waardoor je eerder wakker wordt.

Aan het eind van je tweede of in het derde trimester kan het ook je boller wordende buik zijn die in de weg ligt. De juiste slaaphouding vinden én vasthouden kan een ontzettende worsteling zijn. Het kan ook zijn dat je piekert, vaak komen in rust de vragen: wil ik de babykamer blauw of groen, is ‘Kees’ een leuke babynaam en wordt mijn hele leven straks anders? Het kan ook dat je vreemd droomt of enge nachtmerries hebt. Je hebt nogal wat aan je hoofd en dat wordt door je brein verwerkt in (absurde) dromen. Dat je veel moet plassen kan ook een reden zijn waarom je wakker wordt of kramp in de kuiten, restless legs of opborrelend maagzuur.  Het zijn allemaal zwangerschapskwalen die vooral ’s avonds en ’s nachts opspelen.

Hoe frustrerend het ook is om op de wekker de minuten weg te zien tikken, probeer je erbij neer te leggen. Acceptatie helpt je ontspannen, frustratie niet. En positief puntje: tegen de tijd dat de baby er is, ben jij gewend aan functioneren op weinig slaap. Die nachtvoedingen worden een makkie.

Kan ik iets doen om beter te slapen tijdens de zwangerschap?

Er zijn veel redenen waarom je nu je zwanger bent minder goed slaapt. Er zijn dus ook veel verschillende dingen die je kunnen helpen. Maak je je vooral ’s nachts druk? Zorg dan dat je een beetje ‘ontprikkeld’ in bed stapt. Kijk geen spannende serie, neem een warm bad met daarna een beker warme melk. Ontspan. Leg je telefoon weg en leg een kladblok en pen naast je op je nachtkastje en schrijf daar je zorgen en ideeën op. Op papier, uit het hoofd.

Is het vooral je zwangere buik die in de weg ligt? Misschien kun je een voedingskussen of een speciaal zwangerschapskussen onder je buik leggen om je lichaam wat te ondersteunen. Een slaapmiddel nemen, wordt niet aangeraden als je zwanger bent.

Rusteloze benen

Je benen voelen vervelend, tintelend aan en je hebt de oncontroleerbare neiging om ze te bewegen. Vaak komt het opzetten nét wanneer je in bed ligt, klaar om te slapen. Klinkt bekend? Dan heb je waarschijnlijk restless legs. Veranderingen in je bloedsomloop en hormonen kunnen een oorzaak zijn, maar ook een tekort aan ijzer, foliumzuur of magnesium. Wat kan ik doen tegen rusteloze benen?

Wat je kunt doen als je hier last van hebt, is ijzerrijk voedsel eten en letten op je magnesium inname en foliumzuur slikken. Er bestaan magnesiumkorrels voor in een (voeten)bad, maar je kunt supplementen slikken. Cafeïne kan je klachten verergeren.

Kramp in de kuiten

Je bloedvaten, aders en zenuwen ervaren meer druk tijdens je zwangerschap. Hierdoor kan de doorbloeding verstoord raken, waardoor je kramp krijgt. Kramp in je kuiten kan ontzettend pijnlijk zijn, vaak komt het ’s nachts opzetten waardoor je ervan wakker schrikt. Zwanger en kramp in mijn kuiten: wat kan ik doen? 

Grootmoeders tip zou zijn om een blok Sunlight-zeep onder je matras te leggen en hoewel oma’s vaak goede tips hebben, is er geen wetenschappelijk bewijs voor. Ander advies is om gedurende de dag je benen af en toe even te stretchen. Ook voor het slapengaan is het goed om het rekken nog even te herhalen. Warm of koud afdouchen voor de doorbloeding in de benen wil ook nog wel eens helpen. Tijdens een krampaanval helpt het om met je hand je tenen zoveel mogelijk naar je toe te trekken. Soms lukt je dat zelf niet goed, dan zou je partner dit kunnen doen.

Brandend maagzuur

Een enorm prikkend gevoel in je slokdarm of het idee hebben dat je eten weer omhoogkomt: dat is hoe de meeste mensen maagzuur omschrijven. Het hormoon progesteron zorgt ervoor dat je spieren verslappen, zo ook de sluitspier van je slokdarm. Hierdoor werkt het klepje tussen je maag en slokdarm niet helemaal en kunnen maagsappen terugstromen naar je slokdarm. Dat je baarmoeder groter wordt en de druk op je maag daarmee toeneemt, helpt ook niet mee.

Zwanger en last van brandend maagzuur?

Lig je in bed, dan kun je een paar kussens op elkaar stapelen, zodat je hoger ligt en het zuur lastiger terug kan stromen. Daarnaast kan een beetje melk drinken een goed idee zijn, maar bij anderen werkt dit juist averechts. Ook havermout en gember verzachten de boel. Pittig eten, uien en koolzuurhoudende dranken kun je beter even laten staan.